Nieuws | Zijn we op weg naar een wooncrisis?

Zijn we op weg naar een wooncrisis?

Zijn we op weg naar een wooncrisis?

Woonkosten nemen een steeds grotere hap uit ons beschikbare inkomen. Experts waarschuwen dat zonder actie de situatie kan uitmonden in een echte wooncrisis. Maar hoe zijn we op dit punt beland, en welke trends spelen een rol? Hieronder worden de belangrijkste ontwikkelingen toegelicht.

image-text

Een huis kopen: een bijna onmogelijke opgave voor jongeren

Voor jongeren onder de 30 jaar is het moeilijker dan ooit om een huis te kopen. Het aandeel jonge kopers is gedaald van 34% in 2019 naar slechts 29,7% vandaag. Stijgende rentetarieven en strengere bankvoorwaarden maken het vrijwel onmogelijk om het volledige aankoopbedrag te lenen. Banken eisen vaak een eigen inbreng van minstens 10%, exclusief notariskosten en registratierechten. Daarnaast wordt bij leningen steeds vaker rekening gehouden met energiekosten en de EPC-score van de woning.

De daling in vastgoedtransacties illustreert deze trend. In 2023 was er een daling van 17%, en in de eerste helft van 2024 kwam daar nog eens 7% bij. Jongeren kiezen daardoor vaker voor een lening van 25 of zelfs 30 jaar, wat de huizenprijzen verder onder druk zet. Hoewel sommige jongeren op steun van familie kunnen rekenen, is de drempel voor velen onoverkomelijk geworden.

Huurmarkt staat onder druk: minder mobiliteit, meer vraag

Door de onbereikbaarheid van koopwoningen blijven huurders langer in hun woningen zitten. Dit leidt tot een vicieuze cirkel van minder beschikbare huurwoningen en een torenhoge vraag. In 2023 werden er 30% minder huurcontracten afgesloten, ondanks dat de vraag alleen maar toeneemt. In stedelijke gebieden ontvangen makelaars soms honderden bezichtigingsaanvragen voor één huurpand.

Opvallend is dat huurprijzen ondanks de grote vraag niet buitensporig stijgen. Veel verhuurders verkiezen betrouwbare huurders boven het risico op wanbetaling. Toch is de situatie nijpend, vooral voor mensen die dringend woonruimte nodig hebben.

Demografische veranderingen en de vergrijzing compliceren de woningmarkt

Demografische verschuivingen hebben een aanzienlijke impact op de woningmarkt. Meer alleenstaanden, gescheiden koppels en de vergrijzing zorgen ervoor dat er meer woningen nodig zijn voor dezelfde populatie. Tegelijkertijd wonen veel ouderen in onaangepaste woningen op minder gunstige locaties.

De vergrijzing roept ook vragen op over beleid. Een groot deel van de oudere bevolking woont in woningen die niet geschikt zijn voor hun behoeften, terwijl er onvoldoende visie is om deze woningen vrij te maken voor jongere gezinnen. Dit draagt bij aan de inefficiënte benutting van de beschikbare woningvoorraad.

Kleine investeerders verlaten de markt

Kleine investeerders, die traditioneel 95% van de huurmarkt beheren, trekken zich steeds meer terug. Hoge renovatiekosten, oplopende wettelijke verplichtingen en stijgende algemene kosten maken vastgoed minder aantrekkelijk. Velen wenden zich nu tot alternatieven zoals staatsbons en spaarrekeningen.

Toch blijft het aantal mensen met meerdere woningen voorlopig stabiel. Cijfers tonen aan dat bijna 900.000 Belgen twee of meer woningen bezitten. Echter, de groei van dit segment lijkt af te nemen, wat de druk op de huurmarkt verder kan vergroten.

Nieuwbouw en renovaties stagneren

Het aanbod van nieuwe woningen neemt niet toe. Het aantal bouwvergunningen is de afgelopen drie jaar met bijna 30% gedaald. Ook voor renovaties is het aantal vergunningen met bijna 23% afgenomen. Bestaande woningen worden vaak op inefficiënte locaties gebouwd, zoals lintbebouwing, in plaats van in stedelijke kernen.

Hoewel er statistisch gezien ruimte is voor meer woningen volgens gewestplannen, ontbreekt een duidelijke visie. Experts pleiten voor meer focus op het optimaliseren van de bestaande woningvoorraad, in plaats van verdere uitbreiding.

Sociale woningbouw schiet tekort

Het tekort aan sociale woningen is schrijnend. In Vlaanderen stonden eind 2022 meer dan 176.000 mensen op de wachtlijst, terwijl er slechts 167.000 sociale woningen beschikbaar zijn. Leegstand en een beperkt bouwbeleid verergeren het probleem. Hoewel renovaties zijn toegenomen, worden er structureel te weinig nieuwe sociale woningen gebouwd.

Conclusie: wat nu?

De Belgische woonmarkt bevindt zich op een kantelpunt. Jongeren kunnen moeilijk kopen, huurders zitten vast, en demografische trends verergeren de druk. Experts pleiten voor een meer geïntegreerde aanpak: van het optimaliseren van bestaande woningen tot het stimuleren van nieuwbouw op de juiste locaties. Zonder een gecoördineerd beleid dreigt de kloof tussen vraag en aanbod alleen maar groter te worden.

text-image